Kütüphanelerimiz her türlü bilgi kaynaklarına sahip olarak (kitaplar, dergiler, ansiklopediler, belgeler, çeşit çeşit koleksiyonlar…) bize bilgi erişiminde kolaylık sağlayan en önemli merkezdir. Toplumların gelişmesine ve gelişen toplumların düzenine katkı sağlar. Toplumsal bilincin oluşmasında önemli bir faktör olan kütüphaneler toplumlara hizmet vermeye hassasiyetle devam etmektedir.
Kütüphane Çeşitleri
1-Üniversite Kütüphaneleri
“ Bir üniversite kütüphanesi amaçlarını, bağlı bulunduğu üniversitenin amaçlarına uygun olarak düzenlemelidir. Üniversitenin amacını, “Yüksek düzeyde bilimsel çalışma ve araştırma yapmak; bilgi ve teknoloji üretmek; bilim verilerini yaymak; ulusal alanda kalkınmaya destek olmak; yurtiçi ve yurtdışı kurumlarla işbirliği yaparak bilim dünyasının seçkin bir üyesi haline gelmek; evrensel ve çağdaş gelişmeye katkıda bulunmak…” (T.C. Devlet Teşkilatı…, 1998 : 513) biçiminde tanımlayabiliriz.”
Roger ve Weber’e göre üniversite kütüphanelerinin işlevlerinden birkaçı şunlardır:
》Üniversite kütüphanesinin kullanıcı olan öğretim elemanı, öğrenci ve kullanıcıların eğitim-öğretim ve araştırma etkinliklerinden dolayı gereksinim duydukları çeşitli bilgi kaynaklarını sağlamak.
》Bilgi kaynaklarından daha etkin bir şekilde yararlanılmasını sağlayacak ödünç verme, müracaat, enformasyon ve benzeri diğer hizmetlerin yanı sıra çeşitli bibliyografik kaynak ve araçları hizmete sunmak.
》Değişik amaçlı okuma ve çalışma alanlarını sağlamak, düzenlemek. (Çelik & Uçak, 1993)
2-Halk ve Çocuk Kütüphaneleri
Halk kütüphanesi, “yerel veya merkezi yönetim tarafından kurulan ve/veya finanse edilen, ayırım gözetmeksizin herkese açık olan kütüphane” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu bilgilere ek olarak, halk kütüphanelerinin bünyesinde çocuk kütüphanelerini de barındırdığı; aynı koşulların onlara da sunulduğu, ayrıca toplumun eğitim, kültür, bilgi ihtiyacını gidermeye çalıştığı ve boş (serbest) zamanlarını değerlendirme olanağı yaratan bir görünüm çizdiği belirtilmelidir. (Armağan, 2005)
3-Okul Kütüphaneleri
İlkokul ile her düzey ve türdeki orta dereceli öğretim kuruluşunda oluşan;
gerek eğitimin temel ilke ve amaçlan gerekse okulun özel olarak yöneldiği
amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı; okul eğitiminin önce fırsat eşitliği
içinde bütünlük ve gelişen bir içerik kazanarak yürümesi, sonra da eğitimin
yaşam boyu sürecek bir kişisel etkinliğe dönüşmesini sağlamakla yükümlü
hizmet birimidir. (Yılmaz, 1998)
4-Milli Kütüphaneler
Milli kütüphaneler, “Ulusal yayınların tamamını, yurt dışında ülke üzerine, ya
da ülke ile ilgili yayınların olabildiği ölçüde tamamını toplamak, ulusal
bibliyografyayı yayınlamak, yerli süreli yayınlar, özel yerli yayın
topluluklarıyla ilgili bibliyografyalar yayınlamak, genel olarak yayınlar
üzerine bilgi veren ulusal bir merkez olmak, bu türden, baka ulusal ve
uluslararası kurumlarla yurtiçi arasında bağ sağlamak, çeşitli konularda
bibliyografya çalışmaları yapan yurt kuruluları arasında işbirliğini
gerçekleştirmek gibi ilerle görevli kuruluşlardır.” (Baysal, 1987 2. bsk.)
5-Özel Kütüphaneler
Diğer kütüphane türlerine oranla daha az tanınan, ancak sayı bakımından kalabalık bir grubu oluşturan özel kütüphaneler toplumsal açıdan oldukça önemli kuruluşlardır.. Bu kütüphaneler, ne genelde tanımlanan kütüphane türlerinden (milli, halk, okul, üniversite kütüphaneleri gibi) daha önemli ya da üstün olduktan için, ne de belirli bir kütüphane türünü oluşturamayacak denli farlı ve ortak özelliklerden yoksun kütüphaneler oldukları için özeldir. (Çakın, 1991)
6-Bilgi Belge Merkezleri
Kütüphane, amaçları doğrultusunda değişik yol ve yöntemlerle sağladığı yapıtları nitelendirir, sınıflama numarası ile konu başlıklarını verir, yer numarasını verir, etiketler, bilgisayara işler ve raflara yerleştirerek hizmete hazır duruma getirir. Bilgi belge merkezlerinde de aynı amaçlar geçerlidir. Ancak, bilgi taşıyan, yayımlanmamış bir metin aynı işlemleri görme durumundadır. Bir başka söyleyişle burada yayından çok bilgi toplama ön plana çıkar. (Armağan, 2005)
7-Elektronik Kütüphane
Bilindiği gibi son yıllarda Internet üzerindeki elektronik bilgiler hızla artmakta ve çeşitlenmektedir. Önceleri salt metin (text) türü bilgilerin yoğun olarak bulunduğu bilgi ağlarında son zamanlarda grafik, görüntü ve ses içeren etkileşimli (interactive) ‘belge’ler de yavaş yavaş yer almaya başlamıştır.
Elektronik ortamdaki bilgilerin hızla artması kuşkusuz kütüphane ve bilgi
merkezlerinin sundukları hizmetlerin de gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır. Kütüphaneler, kullanıcılarının gereksinim duyduğu elektronik ortamdaki bu bilgilere erişim sağlamak için hizmet felsefelerinde gereken değişiklikleri yapmak için’ yoğun çaba harcamaktadırlar. (Tonta, 1996 )
Kütüphanelerde Uyulması Gereken Kurallar
》Kütüphanelerde sessiz olmak birinci kuralımızdır.
》Günlük kullanıcı formunu istenilen şekilde tam ve doğru biçimde doldurulmalıdır.
》Ödünç kitap alırken kimlik kullanıcıların yanlarında bulundurulmalıdır.
》Kütüphanede herhangi bir soru ya da öğrenmek istediğiniz durumları oradaki yetkili personellere sorarak öğrenmelisiniz.
》Kütüphane salonlarında kimse rahatsız edilmemeli, düzene ayak uydurulmalıdır.
》Kitapların kapağı, sayfaları çizilmemeli son derece dikkatli ve özenli kullanmak gereklidir.
》Kütüphane içerisinde kesinlikle sigara içilmemeli, sakız çignenmemelidir.
》Kütüphaneden ödünç alınan kitaplar zamanında teslim edilmeli ve alındığı gibi kütüphaneye temiz, özenli bir şekilde bırakılmalıdır.
》Hiçbir şekilde personellerle tartışmaya girilmemeli, ikili ilişkilerimizde sakin ve saygılı olmalıyız.
Aşağıdaki linkten “Kütüphanede Uyulması Gereken Kurallar” adlı videoyu izleyip özellikle de ilkokul, ortaokul öğrencilerine izletebilir ve kütüphane kurallarını aşılayabilirsiniz. Unutmayalım ki, ağaç yaş iken eğilir.
https://www.powtoon.com/c/cVzzqnuMHr8/1/m
KAYNAKÇA
Çelik, A., & Uçak, N. (1993). Üniversite Kütüphaneleri Üzerine. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 115-121.
Armağan, A. Ş. (2005). Kütüphane ve Belge Bilgi Merkezlerinde Müşteri İlişkileri Yönetimi. İstanbul.
Yılmaz, B. (1998). Halk Kütüphaneleri-Okul Kütüphaneleri Arasında İş Birliği ve Türkiye’de Durum. Türk Kütüphaneciliği, 110-130.
Baysal, J. (1987 2. bsk.). Kütüphanecilik Alanında Yeni Kavramlar Araçlar Yöntemler. İstanbul : İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Çakın, İ. (1991). Özel Kütüphaneler: Tanım Boşluğu. Türk Kütüphaneciliği.
Tonta, Y. (1996 ). Internet, Elektronik Kütüphaneler ve Bilgi Erişim. Türk Kütüphaneciliği, 215-230.
DİĞER
https://mk.gov.tr/page/sorulansorular
https://teftis.ktb.gov.tr/halkvecocukkütüphaneleriyönetmenligi
http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/