Özet
Bilgi ve Teknoloji Çağı olarak yaşadığımız bu çağda teknolojik alt yapıların ve dijital ortamın sağladığı kolaylıkların önemi kaçınılmaz bir gerçektir. Artık dijital bir çağda yaşıyor olmamız toplumumuzda birçok değişikliğe sebep olmuştur. Toplumda hizmet ve kalite kavramları gün geçtikçe değişmektedir. Kurumlar da değişen bu sisteme ayak uydurarak hizmetleri dijitalleştirmektedir. Böylelikle topluma hizmet etmeye devam edilmektedir ve bu topluma hizmet etme görevi 21. YY ’da dijitalleşmektedir. Dijitalleşme süreçleri hayatımıza birçok yenilik katmıştır. Bilgiye erişim, bilgiyi kullanım, hizmetlerin arttırılması ve çoğu hizmetin artık elimizin altında olduğunu söylemem mümkündür. Bu hizmetlerin içinde E-Devlet’in yeri ve önemi de kaçınılmaz bir gerçektir. E-Devlet altyapısı topluma hizmet etme görevinde çok büyük bir önem teşkil ettiğinden içinde ne tür hizmetleri barındırdığı, kullanıcılara ne gibi hizmetler sunacağı topluma (kullanıcıya) ulaştırılmalıdır. Çünkü bilgi ve hizmetler topluma ulaştırıldığı ölçüde anlamlaşmaktadır. Bu sebeple hizmetlerin toplumla kaynaştırılması oldukça önemli bir yere sahip olmaktadır. Bu yazıda da e-devlet’e, metaverse ya da “sanal evren” kavramına ve bu ikisini birleştirdiğimizde ortaya ne gibi hizmetler, faydalar oluşturacağına ve toplum içindeki konumlarında ne gibi değişiklikler olacağına değinerek yorumlamak hedeflenmiştir.
Keyifli okumalar dilerim.
Abstract
In this age that we live as the Age of Information and Technology, the importance of technological infrastructures and the conveniences provided by the digital environment are an inevitable reality. The fact that we live in a digital age has caused many changes in our society. The concepts of service and quality in society are changing day by day. Institutions are also digitizing their services by keeping up with this changing system. Thus, it continues to serve the society, and the task of serving this society becomes digital in the 21st century. Digitalization processes have added many innovations to our lives. It is possible to say that access to information, information usage, increasing services and most services are now at our fingertips. The place and importance of E-Government among these services is an inevitable reality. Since the e-Government infrastructure is of great importance in its task of serving the society, it should be communicated to the society (the user) what kind of services it contains and what kind of services it will provide to the users. Because information and services gain meaning to the extent that they are communicated to the society. For this reason, the integration of services with the society has a very important place.
In this text, it has been tried to interpret the concepts of e-government, metaverse or “virtual
universe” and what kind of services and benefits will emerge when we combine these two, and
what changes will occur in their position in society.
I wish you pleasant reading.
GİRİŞ
Sanayi toplumunda maddi ürünlerin üretimi ön planda tutulur. Bilgi toplumunda ise bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı sonucunda bilgi üretimi önem teşkil etmektedir. Bu ilişkilerde içinde bulunduğumuz çağda, bilgi teknolojileri, örgütlerin yapısını, işleyişini, performans ve değişimlerini etkileyen temel faktör olup; özel sektör ve kamu sektörü bilgi teknolojilerinden çok büyük bir şekilde etkilenmektedir. Dolayısıyla devletler, bu süreçte e-devlete dönüşerek hizmet kalitesini iyileştirip performanslarını artırmaya çalışmakta ve geleneksel devlet anlayışını geride bırakmaktadırlar. (Demirel, 2006)
Bu doğrultuda, çalışma üç ana bölümle ele alınmayı hedeflemektedir. İlk bölümde e-devlet kavramı tanımlanarak uygulanma amaçlarına değinilecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, metaverse kavramı tanımlanıp toplumdaki etkileri üzerinde durulacaktır. Çalışmanın son bölümünde ise e-devlet ile metaverse arasındaki ilişki incelenmeye çalışılacaktır.
1.BÖLÜM
E-DEVLET NEDİR
E-devlet, elektronik terimini içerse de, asıl itibariyle devlet kavramı yine geleneksel tanımını korumaktadır. Bu bağlamla elektronik devlet, bütünüyle yeni bir devlet kavramına karşı gelmemektedir, devlet mekanizmasının yurttaşlarca algılanması sürecinde kullanılan araçlar, teknikler, sistemin tasarımı farklı olsa da işlevler, geleneksel devlet kavramının kendisinde yer alan işlevlerle aynıdır. Burada önemli olan husus, e-devletin geleneksel devletten farklı olarak işlevlerini nasıl ve hangi araçlarla yerine getirebildiğidir. Bununla beraber, e-devlet geleneksel devlete rakip değil, geleneksel devlet modeli içinde kamunun vermesi gereken hizmetlerin sunum şeklini değiştiren bir alt yapılar bütünü olma özelliğini ifade etmektedir. (Baştan & Gökbunar, 2004)
Gökçe Maraş bir makalesinde e-devlet kavramının amaçları arasında, (Maraş, 2011)
•Bilgisayarların, işletim sistemi kapasitesi gibi bilgi ve iletişim alanında meydana gelen gelişmeler ile internet teknolojisinin tüm dünyada yaygınlık kazanması,
• Bilgi toplumuna geçişin bir sonucu olarak, hükümetlerin bilgi ekonomisini geliştirmek için gerekli alt yapıyı oluşturmak zorunda olması,
• Hükümetlerin elektronik iş süreçlerini kendilerine misal alarak geliştirmesi ve yeni teknolojileri ve elektronik araçların kullanımını yaygınlaştırması,
• Kamu hizmetlerinin internet ortamında yürütülmesi için hükümetlere yönelik baskıların artması,
• E-devlet araçlarının, yurttaşlara idari karar mekanizmalarında daha aktif yer alma olanağı vermesi, • Yetki ve sorumlulukların merkezi yönetim ve yerel yönetim arasındaki paylaşımı ile devlet, yurttaş ve iş dünyası arasındaki ilişkilerin değişmesi gibi özelliklere yer vermiştir.
2. BÖLÜM
METAVERSE NEDİR
Metaverse’ün tanımı “yeni bir gerçeklik, anlam dünyası ve iş birliği fırsatları getiren; kültürel, entelektüel ve ekonomik üretim için alt yapı ve etkileşim olanakları tanıyan; farklı gelişmiş teknolojilerin eş zamanlı ve entegre bir biçimde kullanıldığı; siber toplumsal bir düzlem” şeklinde yapılması mümkündür. (Kuş, 2022)
Gerçekte var olma hali sanal ortamda da bulunma, somutlaşma hissini beraberinde getirmektedir. Metaverse ortamında kendinize özel sanal temsiller yaratarak belirli alanlarda “bende varım” diyebilir ve sanal parmak izinizi sanal evrene bırakmanız mümkün hale gelebilir. Kendinize özel yarattığınız avatarınız ile dijital ortamda etkileşime girebilir, sürekli açık olan bir evrende kendinize yer edinebilirsiniz. (Çelik, 2022)
Bu anlamda insanların birbirleriyle etkileşime girebilecekleri 3D sanal gerçekliği oluşturma fikri, Facebook’un ya da yeni ismiyle Meta şirketinin başarmak istediği bir durumdur. Böylece insanlar bir platformda sohbet edip birbirlerinin resimlerini veya videolarını görmek yerine kendilerini sanal bir dünyada var edip, o dünya içerisinde daha etkin bir iletişime geçebileceklerdir. Bu noktada Facebook, Metaverse evrenine yatırım yapan tek şirket değildir.
Google ürettiği akıllı gözlüklerle artırılmış gerçekliğe yakın bir deneyim sunan ilk teknoloji devi olma özelliğine sahiptir. Google gözlükleri, Metaverse diye adlandırabileceğimiz kavrama mükemmel şekilde entegre edilmiş bir teknoloji ürünü olarak göze çarpmaktadır. Gözlükler kullanıcılarına artırılmış gerçeklik aracılığıyla dünyayı görme imkânı sunmaktadır. (Ağırman & Barakalı, 2022)
Metaverse’ün temelde üç yönü bulunmaktadır. Bunlar; varlık, birlikte çalışabilirlik ve standardizasyondur. Varlık, diğer bireylerle sanal bir alanda buluşma, somutlaşma hissidir. Birlikte çalışabilirlik, avatarlar ve dijital ögeler gibi aynı sanal varlıklara sahip sanal alanlar arasında sorun teşkil etmeden seyahat edebilmektir. Standardizasyon ise metaversete yer alan platformların ve hizmetlerin birlikte çalışabilirliğini sağlayabilmeyi ifade etmektedir. (Köse, 2021)
3.BÖLÜM
METAVERSE VE E-DEVLET İLİŞKİSİNE PROSPEKTİF BİR YAKLAŞIM
Bir ve İkinci bölüm yazısında kavramların anlamına ve toplumdaki konumlarına değinerek neyi ifade ettiklerine yer vermiştik. Şimdi ise bu iki kavramı birleştirdiğimizde ne gibi yeniliklerle karşı karşıya kalırız bunu ele alacağız. Öncelikle e-devlet çok geniş bir platformdur. Metaverse ise çok geniş bir sanal evrendir. Şüphesiz ki ikisini anlamlı bir şekilde eşleştirebilirsek topluma hizmet etme kavramı bizim etkimiz dahilinde büyük bir anlamda sanal dünyaya taşınacaktır.
Öncelikle şu an geçirdiğimiz bir günü metaverse ortamında geçirebileceğimizi düşünelim. Bunun için ilk olarak her kurumun, kişinin, çevremizde bir etkiye sahip olan her şeyin bir avatarı olduğunu hayal edelim. Yine metaverse ortamında kişilerin evleri, birlikte yaşadıkları aileleri hatta sokak hayvanlarının bile bu 3D ortamda var olduğunu düşünerek hareket edelim. İşte böyle bir sanal ortamla e-devleti bağdaştırdığımızda ne gibi hizmetler ortaya çıkar şimdi bunları inceleyelim:
◾️ Nüfus Müdürlüğü Hizmetleri’ne baktığımızda günümüzde kimlik çıkartma hizmeti, kimlik yenileme hizmetleri, pasaport çıkartma işlemleri gibi birçok hizmetler sağlamaktadırlar. Ama bu hizmetlerden yararlanabilmemiz için kurumlara kadar gidip belgelerle tescillememiz gerekir. Peki ya bu hizmetleri metaverse ortamına aktarırsak?
Birinci Yaklaşım: Yukarıda saydığımız hizmetleri e-devlet ortamından bir başvuruyla metaverse ortamında gerçekleştirme olanağımız olsaydı daha rahat ve etkili bir seçenek olmaz mıydı? Örneğin sahip olduğumuz kimliği yenilememiz gerekiyor. Bu yeni kimlik için artık kuruma kadar gitmemize gerek kalmayacak. Önce e-devlet ortamından bir başvuru hizmeti açılacak. O başvuru hizmetinden yararlanıp başvuruyu gerçekleştireceğiz. Başvuru onaylandıktan sonra ise metaverse ortamından her kurumun ve şahsın oluşturduğu avatar sayesinde işlemleri gerçekleştirebileceğiz. Hem kurumun hem kişinin avatarı metaverse
ortamından etkileşim halinde olarak başvuru süreci gerçekleşmiş olacak. En son aşamada ise e-devlet ortamında başvurunun başarıyla tamamlandığı gözüktükten sonra yeni kimlik kartı kişinin adresine postalanarak işlemler gerçekleştirilmiş olacak. Aynı hizmet kurumun gerçek dünyada sunduğu hizmetler için de geçerli olacak. (Kimlik çıkartma, pasaport işlemleri vs.)
◾️Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne baktığımızda ise e-devlet üzerinden topluma
birçok hizmetler sağlanmaktadır. Bunların arasında Satış İşlemi Başvurusu, Tapu Kayıt
Belgesi, EBYS Evrak Doğrulama gibi hizmetler yer alır. Satış işlemlerini ele alıp incelemeye başlayalım.
İkinci Yaklaşım: Varsayalım ki bir birey tapusunun kendisine ait olduğu bir evi/tarlayı vs. satmak istiyor. Alıcısını bulduktan sonra satış işlemleri gerçekleşmeye başlayacak. Bu işlemin gerçekleşmesi için Tapu Müdürlükleri’nde gerekli imzaların atılması gerekir. Bu sebeple alıcı ve satıcının bir arada olması gerekir. Fakat satıcının şehir dışında olması ihtimalini değerlendirdiğimizde alıcı-satıcı ilişkileri zorlanacaktır. Bunun yerine satış işlemlerinin metaverse ortamına aktarıldığını düşünürsek alıcı ve satıcının gerçek dünyada farklı şehirlerde olmuş olsalar bile avatarları ve 3D ortam sayesinde sanal ortamda bir araya gelme imkânı bulup işlemleri gerçekleştirme yolunda işlerini daha rahat halletmiş olacaklardır.
◾️Kültür ve Turizm Bakanlığı hizmetlerinde ise Halk Kütüphanelerinde Katalog Tarama, Kültür Fonu Başvuruları ve birçok konularda bireye sağlanılacak destekler önemli yer tutar. Toplumun kültürel mirasları arasında ise Müzeler çok büyük bir değere sahiptir. Günümüz Bilgi ve Teknoloji Çağı olduğundan bazı müzeler 360 derece olarak internet ortamına aktarılmıştır. Ancak bu her müze için geçerli değildir. Aktarılan her müze de sadece görüntüden ibarettir. Müzelerin de metaverse ortamına aktarılması güzel bir
yenilik olmaz mıydı?
Üçüncü Yaklaşım: Müzeler toplumumuzun hafızasıdır. Geçmişin günümüze yansımasıdır. Tarihin topluma tanıtılmasında en önemli araçlardandır. Günümüzde her ne kadar bazı müzeler kendisini 360 derece olarak topluma açmış olsa da “Metaverse” kavramının hayatımıza girmesiyle yeterli olma özelliğini azaltma yoluna gitmiştir. Çünkü daha önceden de belirttiğim gibi bu hizmetler resimden ibarettir. Metaverse ortamında ise kişi, kaynağı üç boyutlu olarak inceleme fırsatı yakalayabilecektir. Materyalin kendisi gerçek dünyada, üç boyutlu hali ise metaverse ortamında olacağından kurumun elindeki değerli hazinelerin varlığı için herhangi bir sorun teşkil etmeyecektir. Böylelikle metaverse’ün getireceği yeniliklerin içinde toplumun hafızası olan Müzelere de yer verilmiş olacaktır. Bu hizmetten yararlanmak için de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olup e-devlet üzerinden erişim sağlayabilmemiz gerekli olacaktır.
SONUÇ
Artık elektronik bir çağda yaşıyor olmamız toplumumuzda birçok değişikliğe sebebiyet verdiğinden her geçen gün yeni bir hizmete kapı açmaktayız. Bu hizmetlerin içinde e-devletin de büyük bir öneme sahip olduğunu vurgulamaya çalışmıştık. Hayatımıza “Metaverse” kavramı girdiğinden “bu sağlanacak hizmetlerde gelişme olabilir mi, olursa e-devlet ile nasıl bağdaştırılabilir, yeni hizmetler e-devlet aracılığıyla topluma nasıl sunulabilir?” sorularıyla tartışarak fikirler üretmek temel amacımız haline gelmiştir. Üretilen fikirler sadece düşünceden ibaret olup değişime ve gelişime açık olduğunu vurgulamak isterim. Bu fikirler arasında Nüfus Müdürlüğü’ne, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne ve Kültür Turizm Bakanlığına değinerek metaverse ve e-devlet ilişkisi tartışılmıştır. Oluşturulacak bu sistemler hem çok zaman istemektedir hem de çok büyük bir azim ve çalışma gerektirmektedir. Biz Bilgi ve
Belgeciler de elimizden geldiğince yükleri sırtlanıp desteklemeye devam edeceğiz. Çünkü
biliyoruz ki; “Bilgiye yapılan yatırım en büyük kârı getirir.” (Franklin)
Teşekkürlerimle.
KAYNAKÇA
◾️Ağırman, E., & Barakalı, O. C. (2022). FİNANS VE FİNANSAL HİZMETLERİN GELECEĞİ:
METAVERSE. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 329-346.
◾️Baştan, S., & Gökbunar, R. (2004). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devletle İlgili Yeni
Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet Sistemlerine Doğru. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 71-89.
◾️Çelik, R. (2022). Metaverse Nedir? Kavramsal Değerlendirme ve Genel Bakış. Balkan ve Yakın
Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 67-74.
◾️Demirel, D. (2006). E-Devlet ve Dünya Örnekleri. Sayıştay Dergisi, 83-118.
◾️Köse, M. (2021, Kasım 12). Metaverse Nedir ve Neden Çok Önemlidir? Yaşamlarımızı Dijital Bir
Evrene Taşıyabilir miyiz? Evrim Ağacı: https://evrimagaci.org/metaverse-nedir-ve-
neden-cok-onemlidir-yasamlarimizi-dijital-bir-evrene-tasiyabilir-miyiz-11135
adresinden alındı
◾️Kuş, O. (2022). Metaverse:‘Dijital Büyük Patlamada’Fırsatlar ve Endişelere Yönelik Algılar. Intermedia International E-journal, 245-266.
◾️Maraş, G. (2011). Kamu Yönetimlerinde E-devlet ve E-demokrasi İlişkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 121-144.