Gelişen ve her geçen gün gelişmekte olan modern Dünya’nın yeni ve çok konuşulanı Coin’ler. Yani kripto paralar. Takas ekonomisinden sıkılan Lidyalıların parayı bulması ile alışverişler ve hayatlar zaten değişmiş ve yeniden şekillenmişti. O günden bu güne paradaki gelişme hiç durmadan devam etmektedir. Bakır, gümüş, altın derken Kâğıt Banknot’lar tedavüle girdi. Ülkelerin kendi paraları, dövizler ile yoğrulan insanlık ileri bir adım attı. Şimdi ise para dünyasında konuşulan yeni kavram “sanal para”, yani namı diğer “kripto para”… En bilineni ise Bitcoin. Peki, bu Coin’ler diğer adı ile sanal paralar neden bu kadar önemli hale geldi? Neden en çok korkulan ve en çok konuşulan bir konu oldu?
Aslında her şey Amerika’daki Mortgaga krizi ardından Satoshi Nakamoto’nun ileri bir yazılım olan Blasck Chain’de ilk Bitcoin’i geliştirmesi ile başladı. İlk başlarda insanlara yabancı kavram olarak gelen kripto paralar zamanla gelişti. Çeşitleri arttı. Kripto paralar için dijital uygulamalar oluşturuldu. Hatta iş o kadar ileri gitti ki Kripto para borsaları oluştu. Günümüzde Bitcoin, Etherium, Ripple (XRP) piyasa değeri en yüksek para birimi olmak üzere toplamda 8600’ün üzerinde kripto para birimi vardır. Ve her geçen gün ise yenileri eklenmektedir.
Bitcoin’in arkasında bir devlet, ülke, güç ya da şirket olmayan ve merkezi olmayan para birimi iken; XRP (Ripple) arkasında Ripple şirketi ve bir merkezi vardır. Kripto paraların kullanımında asıl amaç Merkeziyetsiz Finans (Tiffayn) oluşturmaktır. Hiçbir devlete, ülkeye veya şirkete bağlı olmaksızın serbestçe yatırım, tasarruf ve alışveriş işlevlerini sağlamak.
Tabii tüm kripto paralar aynı amaçla üretilmemiştir. Bitcoin’in arzı kısıtlı olmasına karşın, merkezi olmaması, Dünya’nın herhangi bir yerinde yazılabilir olması, likiditesi yüksek olması, güvenilirliğinin yüksek olması tercih edilebilirliğini öne çıkarmakta. XRP (Ripple)’de şirket merkezinin olması; güvenilirliğini azaltırken, üretim sınırını ortadan kaldırıyor.
Etherium; programlanabilir bir kripto varlık olmasına karşın, halka arzı düşünülen her varlık için Etherium tabanından bir tanımlama oluşturulabilir.
Teter isimli kripto para da ise alışveriş için oranlar kullanımı düşünülmesine rağmen tercihler ve piyasa koşulları fiyatında arbitrajlar oluşturmuştur.
Bu evrene kripto para üreten ve pazarlayan şirketlerde dahil oldu. Ülkemizde en çok işlem yapan şirketler; Paribu, ICRYPEX, Bitlo, Koineks, Koinim Bitturk, BTCTürk iken, yurt dışında da Binance, Kraken, Coinbase, Cexio, Bittrex, Bitfinex’tir. Sunum amacı, tasarlanması ve piyasada dolaşması birbirinden farklı olan sanal paralar modern Dünya’da yeni bir hizmete yol açtı. Kripto borsa.
Kripto para satan şirketler coin piyasasındaki hareketliliği arttıran reklam ve çalışmalar sonucu yeni sektörler oluşturdu. Kripto para danışmanlığı, Kripto para yatırım uzmanlığı, Kripto para girişimciliği, Kripto para ödeme noktaları ve şirketler için cazip hale getirilmek istenen değişim aracı olma arzusu. Elon Musk’ın coinler üzerinden attığı twetler hareketliliği arttırırken Çin Hükümetinin önce ödeme aracı olarak kullanımının yasaklanması ardından da güvenilirliği bahane edilerek ülke dışına para çıkışını etkileyeceğinden tamamen yasaklamasından oldukça olumsuz etkilenen sanal para evreni tabi ki durmayacaktır. Elbette ki sonlanmayacaktır.
Ülkeler şimdilik yasaklar getirseler de, işlevselliği ve kar marjı tercihleri coinler üzerinden eksitmeyecektir. Kripto para kullanımı daha yaygın hale gelecek ve güvenilirliği ile yatırım alma boyutları kullanımda ki tercihleri etkileyecektir. Mesela bir kafeye gidip iki kahve içtikten sonra hesabı Etherium veya Terel ile ödeyebileceğiz.
Burda da muhtemel iki durum var. Para birimlerinin değeri içtiğimiz kahvenin değerini arttırıp ya da düşürebilir. İçilen bir kahvenin değeri 20 TL iken Etherium değeri 26 TL değerinde ise kullanıcı zarar etmiş olacak işletme sahibi kâr etmiş olacak. Lakin Etherium değeri 16 TL ise müşteri kâr ederken işletme zarar edecek.
Belirsizlik üzerine bir bakış olsa da kripto evren kimine kabus olacak kimine hayallerinin gerçekleştiği dünya. Tıpkı ülkemizin değişik yerlerinde kredi çekip kripto para aldıktan sonra ettiği zarardan dolayı intihar eden emekli kişiler ile yıllar önce aldığı kripto para ile köşeyi dönen ABD’li pizzacı gibi.
Kim ne derse desin, ne yaparsa yapsın görünen o ki kripto evrenine herkes girecektir. Kimsenin kötü olmadığı bir alışveriş ortamı olması dileği ile.